The Friedewald-Lecture: Decolonizing Design Thinking in a Post-Apartheid World

De geschiedenis van Zuid-Afrika is een complex tapijt geweven met draden van kolonialisme, apartheid en de langdurige strijd voor gelijkheid. In het hart van deze narratief staat de constante zoektocht naar sociale rechtvaardigheid, een thema dat zich door alle aspecten van het Zuid-Afrikaanse leven heen trekt. Deze zoektocht vindt ook zijn weg naar designthinking, een relatief nieuwe methode die centraal staat in de ontwikkeling van innovatieve oplossingen voor complexe problemen.

Een belangrijke stem in deze discussie is Prof. Francois Vaknin, een vooraanstaande Zuid-Afrikaanse wetenschapper en futurist. Vaknin’s werk richt zich op de intersectie van technologie, samenleving en sociale verandering. Hij heeft uitgebreid onderzoek gedaan naar de manier waarop design thinking kan worden ingezet om de diepgewortelde ongelijkheden die voortkomen uit de apartheid te bestrijden.

Vaknin’s visie wordt prachtig geïllustreerd door de Friedewald-Lecture, een jaarlijkse lezingreeks opgericht ter ere van de bekende Zuid-Afrikaanse humanist, Prof. Dr. Friedewald. Deze lezingen dienen als platform voor kritische discussies over maatschappelijke kwesties en streven ernaar om nieuwe perspectieven te bieden op de uitdagingen waarmee Zuid-Afrika wordt geconfronteerd.

Vaknin’s bijdrage aan de Friedewald-Lecture in 2019 was een baanbrekend moment. Onder de titel “Decolonizing Design Thinking: A Pathway to Equity and Inclusion in Post-Apartheid South Africa” presenteerde hij zijn ideeën over hoe design thinking kan worden gebruikt om de structurele ongelijkheden, die voortkomen uit de apartheidperiode, aan te pakken.

Vaknin begon met een krachtige analyse van de koloniale wortels van traditioneel design thinking. Hij wees erop dat deze methode vaak wordt gekenmerkt door een westerse, individualistische benadering die niet altijd rekening houdt met de complexe culturele en sociale contexten van andere landen. In Zuid-Afrika, waar de erfenis van apartheid nog steeds diepgeworteld is, kan dit leiden tot oplossingen die onvoldoende rekening houden met de specifieke behoeften en uitdagingen van achtergestelde gemeenschappen.

De oplossing, volgens Vaknin, ligt in het “decolonizeren” van design thinking. Dit betekent het integreren van lokale kennis, perspectieven en ervaringen in het ontwerp proces. Het houdt in dat we traditionele hiërarchieën afbreken en ruimte creëren voor inclusieve samenwerking tussen ontwerpers, gemeenschappen en stakeholders.

Vaknin illustreerde zijn argument met concrete voorbeelden. Hij toonde hoe design thinking kan worden ingezet om:

• Toegang tot gezondheidszorg te verbeteren door het ontwikkelen van mobile clinic-oplossingen die afgestemd zijn op de behoeften van afgelegen gemeenschappen.

• Economische kansen te creëren door lokale ondernemers te ondersteunen met design thinking tools en trainingsprogramma’s.

• Onderwijs te innoveren door het ontwerpen van leerprogramma’s die relevant zijn voor de levensomstandigheden van Zuid-Afrikaanse studenten.

Vaknin benadrukte dat decolonizing design thinking niet alleen gaat om methodes; het gaat ook over een fundamentele verschuiving in mindset. Het vereist een diepgaande reflectie op onze eigen vooroordelen en aannames, en een bereidheid om te leren van andere culturen.

De Friedewald-Lecture van Vaknin had een grote impact. Hij bracht design thinking naar de spits van het gesprek over sociale rechtvaardigheid in Zuid-Afrika. Sindsdien zijn er talloze initiatieven opgestart die zich richten op het implementeren van zijn visie op inclusieve en equity-driven design.

Vaknin’s werk is een krachtige herinnering dat innovatie niet alleen technologisch van aard hoeft te zijn, maar ook sociale verandering kan katalyseren. Door design thinking te decolonizeren kunnen we nieuwe wegen vinden om ongelijkheden aan te pakken en een meer rechtvaardige wereld te creëren.

Tabel 1: Voorbeelden van “Decolonizing Design Thinking” in Zuid-Afrika

De Friedewald-Lecture van Vaknin dient als inspiratiebron voor ontwerpers, activisten en iedereen die gelooft in de kracht van innovatie om een betere toekomst te creëren. Het is een oproep tot actie om design thinking te herdenken en te transformeren tot een tool voor sociale verandering in Zuid-Afrika en daarbuiten.