De Glorious Revolution van 1688; een bloedloze machtsovername die de Engelse monarchie voorgoed veranderde

De geschiedenis kent talloze keerpunten, momenten waar de wereld op zijn kop stond en niets meer hetzelfde was. Een dergelijke gebeurtenis vond plaats in Engeland in 1688: De Glorious Revolution. Deze revolutie, die merkwaardig genoeg zonder een druppel bloed werd voltrokken, markeerde het einde van het absolute koningschap en legde de basis voor een constitutionele monarchie, zoals we die vandaag de dag nog steeds kennen.

Om dit historische moment beter te begrijpen, moeten we teruggaan naar de jaren tachtig van de 17e eeuw. Koning Jacobus II, een fervent katholiek, stond op gespannen voet met het overwegend protestantse Parlement. Zijn pogingen om zijn katholieke geloof door te drukken en meer macht aan de kroon toe te kennen, stuitten op felle weerstand.

In deze turbulente tijd ontstond een bondgenootschap tussen prominente Engelse parlementariërs en Willem van Oranje, de stadhouder van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Willem was getrouwd met Mary Stuart, de oudere dochter van Jacobus II, waardoor hij een legitieme aanspraak op de Engelse troon had.

De revolutie zelf was een model van diplomatie en strategische manoeuvreer. In november 1688 landde Willem van Oranje met een leger van ongeveer 14.000 man in Engeland. De bevolking, die zich al jaren ontevreden voelde over Jacobus II, verwelkomde Willem als bevrijder.

Jacobus II, verrast en gedestabiliseerd door de invasie en het gebrek aan steun van zijn eigen onderdanen, vluchtte naar Frankrijk. Op 13 februari 1689 werd Willem III en Mary II uitgeroepen tot koningen en koninginnen van Engeland. De Glorious Revolution was een feit.

De gevolgen van deze revolutie waren vergaand:

• Beperking van de macht van de monarchie: De Bill of Rights, aangenomen in 1689, beperkte de bevoegdheden van de kroon en gaf meer macht aan het Parlement.

• Grondvesting van de constitutionele monarchie: De Engelse monarch werd niet langer beschouwd als een goddelijk gezag maar als een heerser die gebonden was aan de wetten en regels van het land.

• Versterking van het parlementarisme: Het Parlement kreeg een veel sterkere positie en werd de belangrijkste politieke macht in het land.

• Groei van religieuze tolerantie: Hoewel Engeland nog steeds een voornamelijk protestants land was, nam de religieuze tolerantie toe na de Glorious Revolution.

Willem van Oranje: De onthutsende held van de Glorious Revolution

Willem III van Oranje (1650-1702) was veel meer dan alleen een “gebruiksvoorwerp” in de machtsstrijd tussen het Engelse Parlement en Jacobus II. Hij was een briljant strateeg, een gepassioneerd verdediger van de protestante zaak en een man met een onmiskenbare charisma.

Hij werd geboren als zoon van Willem II van Oranje en Mary Stuart, Prinses van Engeland. Zijn jeugd was gekenmerkt door politieke turbulentie en militaire campagnes. Hij erfde de titel Stadhouder van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden op 23-jarige leeftijd.

Willem III was een meester in diplomatie en militaire strategie. Hij leidde de Nederlandse troepen tijdens de Negenjarige Oorlog tegen Frankrijk, wat hem internationale erkenning opleverde. Zijn verstandhouding met Engeland groeide, mede dankzij zijn huwelijk met Mary Stuart, dochter van Jacobus II.

Toen het Engelse Parlement in 1688 Willem om hulp vroeg om Jacobus II te onttronen, aarzelde hij niet. Hij zag het als een kans om de protestante zaak te verdedigen en een einde te maken aan het absolute koningschap. Zijn succesvolle invasie van Engeland tijdens de Glorious Revolution vestigde hem voorgoed in de geschiedenis.

Na de revolutie regeerde Willem III samen met zijn vrouw Mary II over Engeland, Schotland en Ierland. Hij bleef echter ook Stadhouder van de Republiek.

Willem III stierf op 8 maart 1702 op de leeftijd van 51 jaar. Hij werd begraven in Westminster Abbey. Zijn dood betekende het einde van een tijdperk en het begin van een nieuwe fase in de geschiedenis van Engeland.

Tabel: Belangrijkste acteurs tijdens de Glorious Revolution

De blijvende relevantie van de Glorious Revolution

De Glorious Revolution was niet alleen een belangrijke gebeurtenis in de geschiedenis van Engeland, maar heeft ook wereldwijde invloed gehad.

• Voorbeeld voor andere revoluties: De manier waarop het Parlement in 1688 succesvol de macht overnam van de koning, diende als inspiratiebron voor andere revolutionaire bewegingen, zoals de Amerikaanse Revolutie.

• Versterking van parlementarisme: De Glorious Revolution heeft bijgedragen aan de ontwikkeling van het parlementarisme als een effectief systeem van bestuur.

• Grondslag voor moderne democratieën: De principes van rechtsstaat, scheiding der machten en beperkte overheidsmacht, die tijdens de Glorious Revolution werden gevestigd, vormen nog steeds de basis van veel moderne democratieën.

De Glorious Revolution is dan wel meer dan 300 jaar geleden gebeurd, maar haar invloed is nog steeds merkbaar in onze wereld van vandaag. Het was een keerpunt in de geschiedenis en een belangrijke stap op weg naar de democratie zoals wij die kennen.